Kim była Walpurgia? Dlaczego obchodzimy Święto Walpurgi w nocy z 30 kwietnia na 1 maja? Dlaczego czarownica stała się symbolem silnej i niezależnej kobiety i co niezwykłego dzieje się na górze Brocken w górach Harz? 

W czasach średniowiecza zapłonął nie jeden stos, który pozbawił życia dziesiątki tysięcy niewinnych kobiet posądzanych o czary. Szacuje się, że 50000 osób padło ofiarą polowań na czarownice jeszcze w czasach nowożytnych z czego 80% to były kobiety. Torturowane, zabijane, wieszane albo palone zarówno przez świeckich jak i kościół katolicki kobiety, były najczęściej zwykłymi wieśniaczkami, które kochały przyrodę, życie, zwierzęta a niekiedy ich jedynym przewinieniem było to, że były pięknie. Wystarczyło, że zazdrosna o swego męża chłopka wykrzyczała publicznie, że ta młoda dziewczyna jest czarownicą. Nie trudno było dowieźć jej winy, zwłaszcza gdy inne zazdrosne żony dorzucały swoje oskarżenia. 

Zielarki, znachorki, kobiety znające się na ziołach i ich właściwościach leczniczych padały najczęściej ofiarą okrutnej inkwizycji. 

fot. Mariusz Szczypciak

Stosy spłonęły w Niemczech, Francji, Szwajcarii, Hiszpanii, Włoszech i Ameryce Północnej a w Wielkiej Brytanii również je wieszano. Niektóre zamykano w skrzyniach i wrzucano do wody. Jeżeli skrzynia nie opadnie na dno, to znaczyło, że to czarownica. Natomiast jeżeli skrzynia z zamkniętą w niej kobietą utonęła, to była niewinna, ale miała pecha bo uratować już jej się nie dało. 

W Niemczech ostatnia "czarownica" została spalona w 1775 roku a z badań jakie prowadzono w USA w 1978 roku, jeden na dziesięciu mieszkańców nadal wierzył w czarownice.

Czy czarownice są wśród nas?

Kobiety, głównie feministki, które zapoczątkowały nowy ruch na początku lat 70 XXw uważały, że kobiety, które były tak zaciekle prześladowane, bezlitośnie torturowane i mordowane, musiały budzić przerażenie w świecie mężczyzn. Być może były od nich mądrzejsze, inteligentniejsze, miały łatwość radzenia sobie w zwyczajnych życiowych sytuacjach i nie potrzebowały ich pomocy. Nie były uległe, walczyły i broniły się przed potencjalnymi gwałcicielami i nie pozwalały się zastraszyć. 

Zakładano, że rzekome czarownice były głównie czcicielkami starożytnej wiary, miały bliski kontakt z naturą i żyły z nią w zgodzie. Potrafiły przewidzieć kiedy spadnie deszcz lub były wrażliwe na wszelkie zmiany pogody, przesilenie słoneczne a wszystko co czyniły, było zgodne z fazami księżyca. Były mądrymi kobietami, akuszerkami, uzdrowicielkami, które niestety zagrażały medykom płci męskiej i ich religii. 

Dlatego w latach 70 w Noc Walpurgi, podczas pierwszej demonstracji w Rzymie, kobiety w przebraniach czarownic z miotłami w ręku wyszły na ulicę  krzycząc „Drżyjcie, czarownice powróciły!”.

Przez wiele lat w nocy z 30 kwietnia na 1 maja od połowy lat 70, okazywano sprzeciw wobec przemocy kobiet. Czarownica stała się symbolem bitej, torturowanej i uciemiężanej kobiety w okrutnym świecie mężczyzn. Jednocześnie była symbolem kobiety mądrej i wyzwolonej, która domaga się swoich praw i równego traktowania. 

Kim tak naprawdę były czarownice i dlaczego na nie polowano?

Współczesne badaczki, próbowały prześledzić historię rzekomych czarownic i znaleźć powód dla którego te kobiety były zabijane. 

Wśród nich były rzeczywiście uzdrowicielki i położne, kobiety, które nie dostosowały się do panujących wówczas norm, kobiety, które były niezależnie i nie powstrzymywały się od wyrażania swoich opinii.

Do grona czarownic zaliczały się również bogate i przedsiębiorcze kobiety, wdowy, których fortuny po spaleniu na stosie zostawały przywłaszczone przez miejscowych władców lub męskiego krewnego.

W Anglii np. wiele bardzo biednych kobiet zostało spalonych tylko dlatego, że były żebraczkami i włóczęgami, bez dachu nad głową. 

Większość kobiet, które straciły życie jako czarownice, została potępiona przez sąsiadów oraz członków rodziny. Z bardzo prywatnych i często chciwych powodów. Jeśli chciałeś pozbyć się żony lub ciotki, której spadek po śmierci przypadał Tobie, wystarczyło jedynie rozpowszechnić plotkę, że widziałeś ją jak lata w nocy na miotle. 

Dlaczego Święto Walpurgi obchodzone jest na górze Brocken w górach Harz? 

Festiwal, który co roku jest hucznie obchodzony na górze Brocken (zwanej Łysą Górą) sięga czasów Celtów a święto to nazywane było „Baltane”. W rzeczywistości jest to powitanie wiosny, pożegnanie się z zimową porą, celebrowanie życia, budzącej się przyrody, porą przebudzenia się ze snu zimowego zwierząt, okres kiedy budzi się w nas nowa energia. Zwłaszcza w świecie roślin i zwierząt można zauważyć, że to okres niezwykle płodny, a chwilę później na ziemi pojawiają się nowe istoty, a w okresie letnim zbieramy zasadzone wówczas plony.  

Noc Walpurgi  w górach Harz to niezrównane przeżycie w którym biorą udział zarówno dorośli jak i dzieci. Mit o czarownicach i diabłach jest wyłącznie opowieścią przekazywaną przez chrześcijańskich misjonarzy, potępiających wszystko co pogańskie i mogące podburzyć fundament ich religii. 

W rzeczywistości jest to wiosenny festiwal obchodzony w wielu częściach Europy, mający głębokie korzenie jeszcze w czasach przedchrześcijańskich, który odrodził się właśnie w górach Harz. 

W górach Harz przy ognisku, świetnej muzyce, bębnach i tańcach spotkać można zarówno kobiety, dzieci jak i mężczyzn. Jest wesoło, kolorowo, wszyscy przebierają się za demoniczne potwory, wiedzmy lub czarnoksiężników. A zamiast latać na miotłach można przejechać się kolejką.

Ważną postacią w całym wydarzeniu jest „Faust” Goethego dlatego najczęściej odgrywane są spektakle w formie rokowej opery. 

Każdy, kto spotyka czarownicę podczas Nocy Walpurgii w górach Harz, nie musi się bać, ponieważ te magiczne kobiety są jedną z najpopularniejszych atrakcji w tym regionie.

Kim była Walpurgia i dlaczego stała się patronką święta czarownic? 

Imię Walpurgia pochodzi z języka germańskiego a z historii znane są nam dwie Walpurgie jedna z klasztoru w Neuenheerse (Westfalia), założonego w 868 oraz przeoryszę Walburgę z Heidenheim, którą wyniesiono na ołtarze właśnie 1 maja 870 roku a okoliczna ludność uznała ją wówczas za swoją patronkę. 

Walburga urodzona najprawdopodobniej w 710 roku była córką Ryszarda i siostrą świętych Wilbalda i Wunibalda. Dziewczyna zdobyła solidne wykształcenie w klasztorze Wimborne w południowej Anglii. Była misjonarką, która po śmierci brata objęła rządy w podwójnym opactwie zamieniając je w ośrodek wsparcia i dobroczynności. Zmarła 25 lutego 779 roku a w 870 przeniesiono jej szczątki do Eichstätt a klasztor nazwano jej imieniem. 

Mieszkańcy wierzyli, że miała ich chronić przed złymi duchami, demonami, chorobami, które zasiedlały górę Brocken. W średniowiecznych Niemczech w Święto Walpurgii posypywano progi stajni świeconą solą, wieszano krzyże, które miały odpędzić wszystkie nieczyste moce i demony otaczające przeklęte skały. 

Oczywiście wszystkie dziwne zjawiska, jakich doświadczali mieszkańcy w tym okresie okazały się niezwykłymi zjawiskami atmosferycznymi, a otaczająca górę mgła nawet teraz zachwyca turystów, którzy pokonują długi i malowniczy szlak prowadzący na jej szczyt.

Walpurgia była patronką zwierząt, przyrody, a jej chęć zdobywania wiedzy i wykształcenie pozwoliły jej spisać wszystkie wydarzenia z życia co uczyniło ją pierwszą kobietą pisarzem w całych Niemczech a nawet Anglii. Kiedy wysłano ją na misję rozpętała się wielka burza na kanale La Manche. Walpurgia nagle uklękła i zaczęła się modlić po czym sztorm ucichł. Wydarzenie to uznano to za cud. 

Znała się również na medycynie naturalnej, dlatego zajmowała się chorymi i umierającymi. Mówi się o wielu cudach z udziałem Walpurgii oraz cudownym oleju, który odkryto przenosząc relikwie do kościoła w Monheim.  

Walpurgia doczekała sędziwego wieku 70 lat a przeszło ponad 100 latach po jej śmierci postanowiono część relikwii i szczątków jej ciała przenieść do innych kościołów m.in. w Moinhem. Odkryto wówczas, że z jej ciała wypływa cudowny, leczniczy olej który podobno pozyskiwany jest do dzisiaj i rozsyłany do kościołów na całym świecie. 

Czyż to nie paradoks, że Walpurgia była czczona i wynoszona na ołtarze podczas, gdy inne znachorki i niezwykłe kobiety palone na stosach? 

Noc Walpurgi z 30 kwietnia na 1 maja, obchodzi się w całej Europie a w Szwecji nazywana jest Volborg. Taniec, śpiew, ogniska, muzyka, dobre jedzenie to nierozłączny element tego wydarzenia. W Polsce, jak i w innych krajach 1 maja jest dniem wolnym od pracy więc nic nie stoi na przeszkodzie, żeby po nieprzespanej nocy wypocząć następnego dnia.